Mimarlık herkes için olabilir mi?

Kendi websitemi yoluna koyup düzenleyene kadar eski yazılarımı burada biriktireyim dedim. 2014–2015 yıllarında İstanbul Art News’in mimarlık ekinde bir köşede düzenli yazıyordum. Bu yazı Eylül 2014'ten.

Soru hem tartışmalı hem düşündürücü, yahu zaten bu meslekler herkes için değil midir sorusunu arkasından getirebilir. Kimin için gerçekten tüm bu meslekler? Bu sorunun kesin bir cevabı yok, olmaması da en iyisi, ne zaman bu tip sorulara net cevaplar gelir o zaman tartışma zeminimizi kaybederiz. Aslında bu soruyla başlamamım sebebi kurucuları arasında olduğum Herkes İçin Mimarlık Derneği*’nden biraz bahsedip, mimarlığın etki alanlarını konuşmak.

Herkes için mimarlık diye söz girince karşılaşılan ilk soru daima kim bu “herkes” oluyor. Bu “herkes” kimleri kapsar, kimleri dışarda bırakır. “Herkes”in çok kapsamlı ve kimi zaman tanımsız olduğunu kabul etmek gerek ama öte yandan zaten belli bir kesime hizmet eden mimarlık pratiğinin yanında “herkes” kelimesini kullanmak önemli. Lakin mimarlar ve mimarlık belli bir zümrenin kontrolü altındaymış gibi görünür ve öyledir, buna belki bir zümre denemez ama bir güçler birliğinin son kertede vücut bulmuş halidir. Tüm bunlarla beraber mimarlık mesleki bir hizmettir.

Mimarlık hizmetinin gerçekleşmesi basit denklemlere bağlıdır, nedir bu? Bir işveren vardır, mimari hizmet almak istiyordur, mimara bu işi verir, mimar hizmetini sunar ve bedelini alır. Genelde tüm hizmete dayalı meslekler böyle çalışır, peki mimarı bu kadar görünen ve farklı kılan ne oluyor? Bu sorunun…